Coğrafyacı ve anarşist olmak bakımından da Kropotkin’den sonra en fazla tanınan coğrafyacı, yazar ve anarşist. 20 yılda yazdığı 19 ciltlik (La Nouvelle Géographie universelle, la terre et les hommes (“Universal Geography”)” adlı eseriyle biliniyor. Politik faaliyetlerinden dolayı Fransa’dan sürgün edilmesine rağmen 1892’de Paris Coğrafya Topluluğu’nca (Paris Geographical Society) ödüllendirilmiştir.
1871’de Paris Komünü’nü destekleyerek hükümete karşı sert bir manifesto yayınlamış, 5 Nisan’da tutuklanmış ve 16 Kasım’da ömür boyu sürgüne mahkum edilmiştir. İngiltere, İtalya, İsveç sonraki durakları olmuş, en önemli eserini yazmış, yazdığı eser edebi ve bilimsel olarak değerli olarak nitelendirilmiştir.
1982’de Evlilik Karşıtı Harekete dahil olmuş, bir çok sevenini hayal kırıklığına uğratarak her iki kızlarını dini ve medeni evlilik töreni yapmayarak “evlendirmiş”tir. Daha sonra Fransa, Lyon’daki yüksek mahkeme onu ve Kropotkin’i Enternasyonal’deki faaliyetlerinden dolayı mahkum etmiş fakat Reclus bu cezalandırmadan kaçmış ve İsviçre’de kalmıştır.
Doğalcılığı keskin şekilde savunmuş ve nudizm taraftarı olmuştur. Çıplak yaşamanın elbise giymekten daha sağlıklı olduğunu, insan teninin hava ve ışıkla temasının doğal yaşam ve aktivite için iyi olduğunu aynı zamanda daha esnek ve kuvvetli kıldığını savunmuştur. Çıplak insanın daha güzel ve iyi olduğunu ve elbise giymenin içindekine dair aşırı dikkati uyandırdığını tartışmıştır.
Aynı zamanda hayvanlara zulüm edilmesine ve et yemeye karşıdır ve vejeteryandır. Düşüncelerini modern toplumsal ekoloji ve hayvan hakları hareketlerinin fikirlerinde görmek mümkündür. Vikisöz’den “Vejeteryanizm Üzerine” adlı eserinden çevrilmiş birkaç paragrafta şöyle der:
“Sığırların ve etçil hayvanların ziyafet münasebetiyle katledilmesi bağlantısıyla, savaşların dehşetinden de bahsedersek konunun dışına çıkmış olmayız. Bireylerin beslenme stilleri, davranışlarıyla yakinen benzeşmektedir. Kan, kanı çeker. Bu noktada, tanıdığı insanları aklından geçiren herkes, vejetaryenler ile bayağı et yiyicilerin, kan içen türlerin, hayatı kolaylaştıran davranışlar bağlamında, karakterlerinin ve hayat düzenlerinin nasıl bir karşıtlık oluşturduğunu görecektir.”
“Biz artık kesime götürülen kuzuların melemesini, öküzlerin böğürmesini, domuzların inlemelerini ve insanın içine işleyen çığlıklarını duymak istemiyoruz. Biz, kan göllerinin ve bir dizi keskin kancaların bulunduğu kesimevlerinde, üstü başı kanla kaplı, korkunç bıçaklarla silahlanmış adamlar tarafından asılan ölü hayvan bedenlerinin olduğu yerlerden geçerken yaşayacağımız o berbat anı kısaltmayı, bunu yaşamak zorunda olmayacağımız zamanların gelmesini amaçlıyoruz.”
Ondan etkilenen yazarlar: Alfred Russel Wallace, George Perkins Marsh, Patrick Geddes, Henry Stephens Salt, Octave Mirbeau. James Joyce ise onun “La civilisation et les grands fleuves historiques” kitabından etkilenmiştir.
Kitapları:
– L’Homme et la terre (“The Earth and its Inhabitants”), 6 volumes:
– L’Homme et la terre (1905), e-text online, Internet Archive
– Élisée Reclus (1876–1894), A.H. Keane, ed., The Earth and its Inhabitants, London: Virtue & Co. v.5 Russia in Europe, etc. (Index), v.6 Asiatic Russia (Index)
– Elisée Reclus (1890). The Earth and Its Inhabitants. D. Appleton and Company.
– Élisée Reclus (1883–1893), The Earth and its Inhabitants, New York: D. Appleton, OCLC 6631001 Europe: v.1, v.2, v.3, v.4, v.5, North America: v.1, v.2, v.3, Africa: Vol. IV (South and East Africa, 1890).
– The earth and its inhabitants. The universal geography, ed. by E.G. Ravenstein (A.H. Keane). (J.S. Virtue, 1878)
– The earth and its inhabitants, Asia, Volume 1 (D. Appleton and Company, 1891)
– The Earth and Its Inhabitants …: Asiatic Russia: Caucasia, Aralo-Caspian basin, Siberia (D. Appleton and Company, 1891)
– The Earth and Its Inhabitants …: South-western Asia (D. Appleton and Company, 1891)
Türkçede yayınlanmış eser:
– Anarşi, Coğrafya, Modernite / Elisée Reclus’nün Seçilmiş Yazıları /Derleyen: John Clark, Camille Martin – Çev. Osman Yener, Murat Devres – Can Yayınları
(Bu kitap için John Clark’tan aldığımız bilgi: Camille Martin yazar değil fakat Reclus’un bazı metinlerinin Fransızcadan İngilizceye çevrilmesinde Clark’a yardım etmiş biridir. Clark bunun çok önemli değil fakat kitabın basıldığından haberi olmadığını bildirmiştir. Can Yayınları’nın en azından Clark’ı haberdar etmesi ve bir kopyasını yazara göndermesi şık olurdu.)
Not:
1.J. Clark’ın “Anarşi, Coğrafya, Modernite” adlı çalışmasının Türkçe kopyasının J. Clark’a ulaştırıldığı bilgisini metnin çevirmeninden aldık. Verdiğimiz rahatsızlıktan dolayı özür diliyor ve emek verenlere teşekkür ediyoruz.
2.Bu makale esas olarak İngilizce Wikipedia’da Reclus’la ilgili başlıktan yararlanılarak hazırlanmıştır.Türkçe’de Reclus üzerine tek ve daha uzun bir makale şu adreste bulunabilir:
https://m.bianet.org/biamag/toplum/186418-elisee-reclus-gerceklesen-utopyalar
3.Reclus’nun “Modern Toplumların Doğayı Algılamaları ve Doğaya Bakışları Hakkında” isimli makalesi Buket Şahin’in Fransızcadan buradan çevirisiyle yayınlanacaktır.
Views: 134