Lysander Spooner (19 Ocak 1808 – 14 Mayıs 1887) [1] :19. yüzyılda Amerika anarşizminin önde gelen kuramcılarından olan Spooner anti-otoriter, İşçi hareketlerinin güçlü savunucusu ve bireyci anarşistlerden biridir. Sosyalist Birinci Enternasyonal’in üyesidir. Siyasi ve ekonomik fikirlerinden dolayı Liberter Sosyalist ve ortaklaşmacı olarak bilinir. Köleciliğin kaldırılması için mücadele etmiş ve The Unconstitutionality of Slavery (Köleciliğin Anayasa Dışılığı) yazmış No Treason: The Constitution of No Authority (İhanet Yok: Otorite Olmayanın Anayasası) kitabıyla da ayrılıkçılara karşı ihanet suçlamasına muhalefetini ifade etmiştir.
Spooner’in aktivizmi Massachusett yasalarını ihlal eden kariyeriyle bir avukat olarak başlamış ve dönemin önde gelen hukukçu, politikacı ve kölecilik kaşıtı Massachusett valisi ve senatör olan John Davis’den ve daha sonra Free Soil Party’den temsilci ve senatör olan Charles Allen’den hukuk dersleri almıştır. Asla bir koleje gitmemiştir.
“Hiç kimsenin hukuk yoluyla zenginlerin fakirlerin mücadelesinden korunması gerektiğine dair korkunç bir ilkeyi savunmaya cesareti olmadığı”nı iddia etmiştir. 1836’da kanun koyucu bu sınırlamaları kaldırmıştır. O, avukatlar, doktorlar ya da herhangi biri için iş sahibi olma ve çalışmayı engelleyen ve bunun için gerekli görülen tüm lisans ve diplomalara karşı olmuştur. Bir kişinin başka biri ile iş yapmasını engelleyen profesyonel lisansların sözleşmenin doğal hakkının ihlali ettiğini savunur. Spooner adalet bilimi adını verdiği doğal hukuku savunur. Bireylere ve onların mallarına karşı vergilendirme de dahil zorbaca eylemlerin olduğu yerde suç işlenmiş olarak düşünülmelidir.
Bir serbest meslek savunuru ve iktidarın iş yaşamını düzenlemesine karşı olan Spooner, Post Office’e karşı American Letter Mail Company denen kendi işini başlatır. 1840’larda bu oldukça etkili olur.
Daha sonraları “Natural Law or the Science of Justice” (Doğal Hukuk ya da Adalat Bilimi) ve küçük bir kitap olan Trial by Jury’i (Jüri Yargısı) yazar. Trial by Jury kitapçığında özgür bir toplumda bir jüri mahkemesinin sadece davanın olgularını yönetme yetkisi olmadığını aynı zamanda görülen dava altında hukukunun meşruluğu da olduğu jüriyi geçersiz kılma (sıfırlama) doktrinini savunur. Bu doktrin, yasaya göre, yargılamanın gayrı meşru olduğunu fark etmişlerse jürinin yargılamayı reddetmesine de müsaade eder. Ayrıca onun son dönem yazılarını seri yazı halinde yayınlayan Benjamin Tucker’in Amerikalı bireyci anarşist dergisi Liberty’nin katılımcısı olmuştur ki derginin birçok sayısında editör köşesinde günlük olaylara dair yazılar yazmıştır.
O dönemde dünyanın yakında sona ereceğine inanan ve bundan dolayı çalışmayı durduran Millercileri[2] desteklemiştir. Bir süre sonra bunlar serserilik suçlamasıyla tutuklanmışlardır.
Anarşist George Woodcock, Spooner’in denemelerini Amerikalı anarşist Josiah Warren’in, Pierre-Joseph Proudhon’un fikirlerinin “etkili bir detaylandırılması” olarak görür ve onun çalışmalarını Amerikalı bireyci anarşist Stephen Pearl Andrews’in çalışmalarıyla ilişkilendirir.
Bireyci bir anarşist olarak Spooner sanayi öncesi yaşamın küçük cemaat yapılarını ve küçük mülk sahiplerini, merkezi hükümet sistemine bağlı olma zorunluluğu olmayan ortak bir dürüstlükle mallarına ve mutluluğa sahip olarak tanımlar. Büyüyen iktidarların bireyin rolünü elinden alarak itaat talep ettiklerini ve sanal köleler yarattığını farketmektedir. İktidara yasa yapması ve uygulaması için izin vermekle Amerikalıların “özgürlüklerini çekinmeden iktidara teslim ettiklerini” ileri sürer.
No Treason’da Anayasa’nın ne bir sözleşme ne de vatandaşları bağlayan bir metin olduğunu iddia eder. Ulusal Kongrenin feshedilmesini ve vatandaşlara kendi kaderlerini kendilerinin belirlediği, kendilerinin kendilerini idare etmesine müsaade edilmesini söyler.
Spooner kendi işinin sahibi olmayı tamamen kendi emeğinden faydalanmak ve onu işverenle paylaşmamaktan dolayı insanlar için karlı olduğuna inanır.
Onun yazıları Amerika’da sol-liberter ve sağ-liberter politik teorinin gelişmesine katkı sağlamıştır. Yazıları aynı zamanda Avusturya Okulu’nun ekonomisti Murray Rothbard ve sağ-liberter hukuk profesörü ve hukuk teorisyeni Randy Barnett üzerinde etkili olmuştur. Bu etkiyi tanırken (Anarşist Sıkça Sorulan Sorular) An Anarchist FAQ onun anarko-kapitalizmin habercisi fikrine karşıdır. Onun “özgür bir toplumun temelde anti-kapitalist olduğu görüşüne sahip olduğunu” ve “kapitalizme sıkı şekilde karşı olduğunu ve sol-liberter” olduğunu söyler. Iain Mac Saorsa, Spooner’in “anti-kapitalist, toplumu kapitalistlerin ve ücretli köleliğin olduğu bir toplum değil, zanaatçılar ve yardımlaşan işçiler ve kendi çiftliğine sahip çiftçilerin toplumu olarak” düşündüğünü iddia eder. O “ücretli işçiliğe karşıdır. Toplumsal ilişkilerin sermaye tarafından tahrip edildiğini” iddia eder.
Eserleri:
“The Deist’s Immortality, and An Essay on Man’s Accountability for His Belief” (1834)
“The Deist’s Reply to the Alleged Supernatural Evidences of Christianity” (1836)
“Constitutional Law, Relative to Credit, Currency, and Banking” (1843)
“The Unconstitutionality of the Laws of Congress, Prohibiting Private Mails” (1844)
The Unconstitutionality of Slavery (1845)
“Poverty: Its Illegal Causes, and Legal Cure” (1846)
“Illegality of the Trial of John W. Webster” (1850)
“An Essay on Trial by Jury” (1852)
“The Law of Intellectual Property” (1855)
“A Plan for the Abolition of Slavery, and To the Non-Slaveholders of the South” (1858)
“Address of the Free Constitutionalists to the People of the United States” (1860)
“A New System of Paper Currency” (1861)
“A Letter to Charles Sumner” (1864)
“Considerations for Bankers, and Holders of United States Bonds” (1864)
No Treason No. I (1870)
No Treason No. II: The Constitution (1870)
No Treason: The Constitution of No Authority (1870)
“Forced Consent” (1873)
“Vices Are Not Crimes: A Vindication of Moral Liberty” (1875)
“Our Financiers: Their Ignorance, Usurpations and Frauds” (1877)
“Gold and Silver as Standards of Value: The Flagrant Cheat in Regard to Them” (1878)
“Natural Law, or the Science of Justice” (1882)
“A Letter to Thomas F. Bayard” (1882)
“A Letter to Scientists and Inventors, on the Science of Justice” (1884)
“A Letter to Grover Cleveland, on His False Inaugural Address, the Usurpations and Crimes of Lawmakers and Judges, and the Consequent Poverty, Ignorance, and Servitude of the People” (1886)
“Two Treatises on Competitive Currency and Banking”
Yazıyı Türkçeleştiren: A. Şahin
Not: Bu tanıtımın itaatsiz.org’da yer almasına neden Spooner hakkında yazılmış ve Türkçeye çevirdiğimiz 6 bölümden oluşacak bir makalenin yayınlanmaya hazırlanmasıdır. Spooner’in Bu topraklarda yaşayan anarşist ve anti-otoriterlerce pek tanınmadığını düşündüğümüzden böyle bir kısa tanıtım hazırlamayı uygun bulduk. Yayınlayacağımız makale Anarchist Studies’in 15. Sayısında yayınlanmış olan ve STEVE J. SHONE tarafından yazılan “Lysander Spooner’in Toplumsal Sözleşme Eleştirisi” başlığını taşıyor.
[1] Bu makaledeki bilgilerin hemen hemen hepsi Wikipedia’dan alınmıştır. https://www.wikizeroo.org/index.php?q=aHR0cHM6Ly9lbi53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvTHlzYW5kZXJfU3Bvb25lcg.
[2] Zamanında William Miller’in hesaplamalarını takip eden kişi ya da onun takipçilerine Millerciler deniyor. Bunlar Dünya’nın 22 Kasım 1844’de sona ereceğini düşünüyorlarmış fakat bu olmamış!
Views: 205