Harold Barclay’in “Efendisiz Halklar” kitabından sonra Türkçede yayınlanacak olan ikinci kitap ya da daha doğrusu kitapçığının yayınlanmasına başlayacağız. Kitapçığın daha iyi okunup anlaşılması için onbir bölüm halinde yayınlamaya karar verdik. Bu şekilde hem ifade edilen fikirlerin “yorulmadan” anlaşılması da sağlanır kanısında olduk.
Devlet ve devletin kökeni hakkında anarşist ve liberal teorilerden Marksist teorilere vb. ya da devletli devlet savunucularından liberterlere onlarca teori ileri sürülmüştür. Barclay’in bu eseri anarşist bir antropolog olarak devletin kökenine ilişkin bir iddiayı dile getirmekte ve geçmişte bir süreklilik içinde vuku bulmuş ve bugün ömrümüzü yiyen, ömrümüz üzerinde her türlü manipülasyonu döndürerek politika denen yönetme fenomeniyle bizleri de içine çeken ve kendi meşruiyetini bunun sayesinde sağlayan devlet meselesini bir nebze anlamak için önemlidir.
Eserin kimi iddialarını eleştirme temayülüm dahi oluşmuştur. Mesela Orta Asya’nın Kırsal Göçebeleri hakkındaki iddiaları kısmen eleştirilebilir gelmiştir bana. Ama eser esasen önemli ve devletin oluşumunu anlama çabasında açıklayıcıdır.
İyi okumalar
Alişan Şahin
İçindekiler
Devletin Oluşmasında Kayda Değer Öğeler
Nüfus
Yerleşiklik
Bahçecilik/ Tarım
Yeniden Dağıtım
Askeri Örgütlenme
Akrabalığın İkincil Derecede Önemli Hale Gelmesi
Ticaret
Mülkiyet ve Kaynakların Denetimi
Hiyerarşik Toplumsal Düzen
İdeoloji
Sonuç
[dropcap style=”dropcap_style1″ textcolor=”#ffffff” background=”#EA2323″ fontweight=”500″]D[/dropcap]evletin tohumları her insan toplumuna ekilidir. Fakat sadece bunların birkaç tanesi semeresini vermiştir. Devletlerin pek çoğu insanlara empoze edilerek yaratılmıştır ya da bir savunma aygıtı olarak zaten var olan devlet ile daha iyi bir etkileşime yönlendirilmişlerdir. Esas olarak eski zamana ait ya da yerli bir varlık olarak devletin nasıl ortaya çıktığını araştırmak bu bölümün amacıdır.
Öncelikle eşitlikçi ve katmanlı toplumlar olarak ortaya çıkmış olarak devletin bu tohumlarını ve neden olgunlaşmadıklarını ele alalım.
Devletin Oluşmasının Kayda Değer Öğeler
Herhangi bir toplumsal olgunun çeşitli etmenlerin etkileşimi sonucu ortaya çıktığını bilmek önemlidir. Tek nedensellik bir hata ve en iyisiyle açıklamaya dair en basit teşebbüstür. Devletin kökenine dair teorilerin pek çoğu ki bazılarına aşağıda değinilecek, devleti açıklamayı tek bir nedene indirgemeye çalışmışlardır. Bu da diğer şeylerin önemini gözden kaçırmak anlamına gelir.
Ronald Cohen şöyle yazmıştı: “Devletin biçimlenmesi olgusunu açıklayan basit ve belirgin nedensel bir anlatım yoktur… Devletin biçimlenmesi etkileşimin baca benzeri dizilişine benzer ki aksi halde siyasal hiyerarşinin daha karmaşık seviyeleri ve ek olarak seçilen çözülmesi mümkün olmayan çatışmalar yoluyla değişimi farklı belirleyicilerine yanıt veren devlet öncesi düzenlemelerin bir çeşidine zorunlu kılınmıştır.”
Bu bir kere başarıldığında ilk devlete doğru yakın bir biçim ortaya çıkar. Devlet öncesi düzenler eğer durumlarında bir hiyerarşi var ise ve bazı seçkinler iktidarı ve tahakkümü kurmaya ve ele geçirmeye teşebbüs etmişler ise devlete doğru yol almaya çoktan koyulmuşlardır. böyle bir teşebbüs başarılı olduğunda artık bir devlet vardır ya da başka bir biçimde söylersek, seçkin bir şiddet kullanma yetkisi için kendisini bir tekel olarak ileri sürüyorsa ve yasal yaptırımları kurumlaştırıyorsa devlet doğmuştur. Hiyerarşi bir sürü etmenle örülür. Devletin oluşumunda önemli unsurlar o halde şunlardır:
1. Nüfus
2. Yerleşiklik
3. Bahçecilik/ Tarım
4. Yeniden dağıtım
5. Askeri örgütlenme
6. Akrabalığın İkincil Derecede Önemli Hale Gelmesi
7. Ticaret
8. Uzmanlaşmış işgücünün farklılaşması
9. Bireysel mülkiyet ve kaynakların denetimi
10. Hiyerarşik toplumsal düzen
11. Üstünlük/Aşağılık İdeolojisi
Çeviren: Alişan Şahin
Views: 268